سایت دکتر احمد مظفری :شهرستان‌های غرب مازندران با برخورداری از ظرفیت‌های طبیعی منحصربفرد می‌تواند به مقصد اول طبیعت‌گردی و بومی‌گردی در کشور تبدیل شود که لازمه تحقق این راهبرد داشتن نقشه راه علمی و سرمایه گذاری است.
به گزارش ایرنا، شهرستان های غرب مازندران با برخورداری از جاذبه‌های منحصر به فرد طبیعی و تاریخی، اطلس تمام نمای گردشگری ایران است که هر مسافر و گردشگری داخلی و خارجی کافی است یکبار از این اقلیم سرسبز دیدن کند تا مجذوب زیبایی‌های آن شود.
جاذبه های کم نظیر طبیعی شهرستان های رامسر، تنکابن، عباس آباد، کلاردشت، چالوس، چالوس، نوشهر و نور واقع در غرب مازندران در هر موسمی با جلوه‌گری رنگ های گوناگونش در واقع اطلس تمام نمای نقاشی الهی است و مناظر بی بدیل آن هر بیننده‌ای را به تامل وا می‌دارد.
بهار غرب مازندران بوی عطر عاشقی است و در پاییزش بوی رنگ و رخ الهی شناور است، کم نیست از این نمونه های متعالی جذاب گردشگران که باید قدر این میراث طبیعی را دانست و برای آن برنامه ریزی اصولی داشت تا علاوه بر حفاظت تام و تمام آن از تنوع ویژگی های آن بهره کافی برد.
مازندران با دارا بودن بیش از سه هزار روستا علاوه بر اینکه محل سکونت دائمی نیمی از جمعیت استان است در این مناطق ظرفیت های فوق العاده ای برای جذب مسافران و گردشگران وجود دارد به طوری که بنا به اعلام اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بیشتر از ۳۰ درصد مسافرانی که به این استان می آیند در روستاها اقامت می کنند. بیش از ۴۵ درصد جمعیت مازندران در روستاها زندگی می‌کنند که از نظر جمعیت روستایی، مازندران جایگاه دوم کشوری را داراست.
طی سالهای اخیر با رونق گرفتن موضوع اقامتگاه های بوم گردی ۳۴۲ واحد اقامتگاه بوم گردی در روستاهای مازندران راه اندازی شد و پذیرش مسافران در آنها در حال انجام است ظرفیتی که علاوه بر احیای سنت و فرهنگ بومی استان به منبع خوبی برای درآمدزایی روستاییان نیز مبدل شده است.
از حدود سه هزار روستا در مازندران بیش از نیمی از آنها قابلیت گردشگری و ایجاد اقامتگاه‌های بوم گردی را دارند. غرب مازندران ۲۱ شهر، هزار و ۱۵۰ روستا و هفت شهرستان و افزون بر یک میلیون فر جمعیت دارد.
هر واحد بوم گردی به طور متوسط زمینه اشتغالزایی برای ۱۰ تا ۱۵ نفر را در روستاها فراهم می کند و گسترش آن می تواند در کاهش معضل بیکاری و توسعه در روستاهای مازندران تاثیر گذار باشد.
در این واحدهای بوم گردی خوردن نان محلی به همراه شیر، کره، پنیر، عسل و سرشیر بر سر سفره صبحانه و انواع غذاهای محلی در هنگام ظهر و شام در محیطی آرام و دل انگیز، خاطره ای خوش و بیادماندنی را در ذهن گردشگران بدور از شلوغی های زندگی شهری ایجاد می کند.
رامسر از جمله شهرستان های غرب مازندران با برخورداری از جاذبه های طبیعی، تاریخی و گردشگری نظیر جنگل، دریا، کوه، جلگه از دیرباز تاکنون به عنوان عروس شهرهای ایران و خاستگاه میلیون ها مسافر و گردشگر بوده است، از مجموع ۱۳۷ روستای رامسر، تعداد ۱۴ روستا به عنوان پایلوت و هدف گردشگری شناسایی شده است.
از آنجا که هدف اصلی از احداث اقامتگاه های بوم گردی، حفظ محیط زیست، پایداری زیست بوم و فرهنگ مناطق گردشگری و فرهنگ سازی برای سفر مسوولانه گردشگران است، این اقامتگاه ها عموما در راستای آموزش قوانین و باورهای معنوی مردم محلی به گردشگران و ایجاد همدلی و مشارکت بین گردشگران و مردم محلی، فرهنگ سازی در میان مردم محلی برای احترام به گردشگر، ایجاد پایبندی به اخلاق زیست محیطی، به حداقل رساندن آسیب های فیزیکی، اجتماعی، رفتاری و روانی در طول مسافرت و پایداری کیفیت زندگی مردم منطقه ایجاد می شود.
از دیگر فواید اقامتگاه های بوم گردی ایجاد اشتغال برای ساکنان بومی منطقه و کسب درآمد برای آنان است. این رونق و شکوفایی باعث می شود تا مردم منطقه به حفظ محیط زیست، آداب و رسوم و آنچه برای گردشگران جذاب است ترغیب شوند.
لزوم سرمایه گذاری در بوم گردی
پژوهشگر و استاد رشته گردشگری در این باره به خبرنگار ایرنا گفت : در بوم گردی گردشگر با فرهنگ و نوع زندگی مردم منطقه آشنا می شود و روند رو به رشد بوم‌گردی در ایران و غرب مازندران و استقبال بی‌نظیر گردشگردان داخلی و خارجی از اقامتگاه‌های بومی، مبین این است که نیازمند سرمایه‌گذاری ویژه در این بخش هستیم.
محمدرضا اورمزدی ظرفیت غرب مازندران را در مقایسه با دیگر مناطق کشور در توسعه رشته بوم گردی کم نظیر دانست و گفت : فعالیت های بوم گردی کمترین آسیب را به محیط زیست وارد می کنند و نیروهای بومی انواع غذاهای محلی، نوشیدنی، سفره آرایی بومی، موسیقی و فرهنگ فولکلوریک آن منطقه را به نمایش می گذارند.
وی تصریح کرد : پرداخت تسهیلات کم بهره با بازپرداخت طولانی مدت به فعالان این بخش اقدام خوبی است که مسوولان امر باید برای تحقق این مهم برنامه ریزی لازم را داشته باشند.
وی با بیان این که اقامتگاه‌های بوم‌گردی در ایران به حدود ۲ دهه باز می‌گردد و هدف سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری طی سالهای اخیر تحقق ۲ هزار اقامتگاه بوم‌گردی در ۵۰۰ روستای هدف تا پایان برنامه ششم توسعه بود و این راهبرد همچنان در برنامه هفتم توسعه ادامه دارد.
وی عدم درک درست از مفهوم و هدف اقامتگاه‌های بوم‌گردی، نبود آموزش در این حوزه، نبود نظارت اصولی، نبود کارشناسان متخصص و آشنا طرح به افراد فاقد صلاحیت را از مهمترین چالش ها در این زمینه برشمرد.
ضرورت آموزش
به گفته این پژوهشگر حوزه گردشگری، فراهم نبودن دیگر زیرساخت‌های لازم در مناطق محلی که پیش‌نیاز ورود گردشگران است، در کنار عدم معرفی این مناطق در شمار مقاصد گردشگری، جوامع محلی امیدوار از کسب درآمد مطلوب را بی‌نصیب خواهد گذاشت.
وی خاطرنشان کرد : به دلیل اینکه زندگی در این مناطق بیشتر به‌صورت سنتی است و مردم نیز نسبت به فرهنگ و ارزش‌های خود حساس‌تر هستند، نیاز است سرمایه‌گذاران در این مناطق در رابطه با این مسائل آموزش ببینند و با مسائل اجتماعی، فرهنگی و زیست‌محیطی منطقه آشنایی کامل داشته باشند تا بتوانند حداکثر مشارکت جامعه محلی را جلب کنند.
ضرورت تهیه نقشه راه علمی
علی مراد خدادادی دانشجوی کارشناش ارشد میراث فرهنگی غرب مازندران نقشه راه علمی را لازمه توسعه بوم گردی و طبیعت گردی در این منطقه دانست و گفت : تا هنگامی که نقشه راه علمی و برنامه ریزی اصولی نداشته باشیم اهداف مورد نظر در این دو بخش محقق نخواهد شد.
وی خاطرنشان کرد : نظارت بر امورات اقامتگاه های بوم‌گردی با هدف دستیابی به اهداف تعیین شده و ارایه کیفی خدمات مربوط ضروری است.
وی تصریح کرد : روستاهای مازندران ظرفیت متعالی برای تحقق همه اهداف مورد نظر بوم گردی است اما نیازمند نقشه راه و حمایت نهادهای مربوط است تا سرمایه گذاری با انگیزه بهتر فعالیت داشته باشند.
خدادادی اضافه کرد : حضور مسافران و گردشگران در این محیط های روستایی سبب می‌شود تا جامعه محلی در معرض رفتارها و ارزش‌های جدید قرار گیرند برای این موضوع مهم هم باید برنامه ریزی کرد تا ضمن دستیابی به اهداف، فرهنگ بومی دچار مشکلات نشود.
این دانشجوی کارشناس ارشد میراث فرهنگی در غرب مازندران یادآور شد : مسوولان منطقه باید برای تبدیل شدن مقصد اول بوم گردی و طبیعت گردی در غرب مازندران تدابیر ویژه بیندیشند که متاسفانه نسبت به این مهم بی توجهی شده است.
کارشناسان بوم گردی را فرصتی طلایی برای رونق و توسعه پایدار در روستاهای غرب مازندران برشمردند و می گویند رشد گردشگران علاقه‌مند به بوم‌گردی، مزایای اقتصادی، توسعه پایدار گردشگری و حمایت‌های دولتی سبب افزایش تعداد اقامتگاه های بوم گردی در این منطقه خواهد شد.
آنان معتقدند اجرای طرح بوم گردی موجب تثبیت جمعیت روستاهای غرب مازندران شده و توسعه گردشگری را به دنبال خواهد داشت.
حفظ و گسترش مشاغل در روستاها، ایجاد کسب و کارهای جدید و بهبود وضعیت حمل و نقل، فرصت های جدید برای جوانان و پایداری محیط زیست از دیگر مزایای اجرای طرح های بوم گردی و طبیعت گردی در غرب مازندران از دیدگاه این کارشناسان مطرح شده است.
وجود آبشارها، آب های سرد و گرم معدنی، بوستان های جنگلی، غارها، چشمه‌ها، دریاچه، یادمان های تاریخی، صدها مراکز اقامتی و پذیرایی و تفریحی و به ویژه نزدیکی کوه، دریا و جنگل این منطقه را به عنوان قطب مهم گردشگری در کشور و حتی جهان مطرح کرده است.
افزون بر ۳۰درصد جمعیت سه میلیون و ۴۰۰ هزار نفری استان مازندران در شهرستان های نور، نوشهر، چالوس، تنکابن عباس آباد، کلاردشت و رامسر واقع در غرب مازندران سکونت دارند و آب و هوای این منطقه جلگه‌ای معتدل، مرطوب و کوهستانی سرد و نیمه مرطوب است و اقتصاد این اهالی برپایه کشاورزی، دامداری و صنعت گردشگری استوار است.
وجود دو فرودگاه در شهرستاهای رامسر و نوشهر، بندر نوشهر و بی‌نظیرترین جنگل های کشور و جهان در غرب مازندران از دیگر ویژگی‌های این منطقه محسوب می‌شود.
غرب مازندران ظرفیت بالایی در بوم گردی دارد
نادر سحرخیز رییس اداره میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری رامسر گفت : روند رو به رشد بوم گردی در شهرستان رامسر نشان دهنده ظرفیت بالای تبدیل شدن به مقصد اول طبیعت گردی و بومی گردی است.
به گفته وی وجود روستاهای با ویژگی های منحصر و بکر حفظ فرهنگ غنی روستایی و تولید محصولات کشاورزی ارگانیک در این مناطق زمینه ساز توسعه بوم گردی در شهرستان رامسر خواهد بود.
وی خاطرنشان کرد : در سه ماهه اول سال ۱۴۰۲ بیش از ۱۵ واحد مورد ارزیابی قرار گرفته و مجوز تبدیل به اقامتگاه بوم گردی صادر شد و ۲۰ پرونده دیگر که شامل بناهایی با معماری ارزشمند روستایی است در دهستان اشکور و جنت رودبار در حال بررسی است و انتظار داریم با این روند رشد هم زمینه رشد گردشگری روستایی را فراهم کنیم و هم زمینه اشتغال پایدار را و تا پایان سال این رقم به بیش از ۵۰ واحد برسانیم.
سحرخیز خاطرنشان کرد: در انتخاب واحدهای بوم گردی شهرستان رامسر با حساسیت عمل کرده و فقط معماری بومی مد نظر قرار نمی گیرد بلکه ظرفیت‌های دیگری مانند تولیدات محصولات ارگانیک کشاورزی. صنایع دستی، معرفی جاذبه های ناشناخته روستایی. بازیهای محلی. فرهنگ و آیین های محلی مورد توجه قرار می گیرد.
وی فراوانی واحدهای گردشگری از نوع بوم گردی را زمینه ای برای توسعه گردشگری روستایی دانست که این موضوع علاوه براین که باعث حفظ بوم روستا شده زمینه حضور نسل جوان و بازگشت روستانشینان به روستا خواهد شد و همین حضور می تواند زمینه ساز ایجاد انواع آیین ها و جشنواره ها شده که جاذبه مهمی برای روستا برای جذب گردشگران است.
رییس میراث فرهنگی رامسر ظرفیت های نهفته در دهستان اشکور رامسر را بی نظیر دانست و همکاری دهیاران و شوراهای اسلامی این دهستان برای توسعه بوم گردی را خواستار شد.
کارشناسان فعالیت ۳۴۲ واحد بوم گردی در روستاهای مازندران با توجه به ظرفیت های موجود روستاها در این بخش، این تعدد را کافی ندانسته و بر ضرورت برنامه برای توسعه آن تاکید کردند.
بر اساس اعلام اداره کل میراث فرهنگی مازندران این استان با دارا بودن بیشتر از سه هزار روستا و با جاذبه های طبیعی و سنتی خاص در هر روستا ظرفیت ایجاد چهار تا پنج اقامتگاه بوم گردی وجود دارد.
به گفته مسوولان اداره کل میراث فرهنگی مازندران استقبال متقاضی، نشان دهنده ظرفیت بالای تبدیل شدن غرب مازندران به مقصد اول طبیعت‌گردی و بومی‌گردی در استان است.
آنان وجود روستاهایی با ویژگی‌های منحصر به فرد و بکر حفظ فرهنگ غنی روستایی و تولید محصولات کشاورزی ارگانیک در این مناطق را زمینه ساز توسعه بوم‌گردی و طبیعت گردی در شهرستان های غرب مازندران برشمرند.
پرداختن به بوم‌گردی موجب حفظ بوم روستا می‌شود و زمینه حضور نسل جوان و بازگشت روستانشینان به روستاها و برگزاری انواع آیین‌ها و جشنواره‌ها را را فراهم می‌کند به جاذبه‌ای برای استان تبدیل می‌شود.
مازندران در حوزه زیرساخت های گردشگری دارای ۶ هزار تاسیسات در ۲۷ زیرشاخه فعالیت از قبیل هتل، متل، بوم گردی، مجتمع های تفریحی و توریستی، دهکده های گردشگری و واحدهای پذیرایی است.
غرب مازندران با وجود برخورداری از میراث تاریخ طبیعی ارزشمند به گفته کارشناسان امر هنوز به خوبی معرفی نشده است، بهره برداری از این ظرفیت های ارزشمند با هدف توسعه رونق صنعت گردشگری نیازمند تهیه نقشه راه اصولی است.
لزوم تبدیل غرب مازندران به مقصد اول طبیعت گردی
در همین پیوند، اورمزدی پژوهشگر و استاد رشته گردشگری در مازندران گفت : متاسفانه تاریخ طبیعی استان مازندران معرفی نشده است به طور مثال غار هوتو و کمربند در شهرستان بهشهر و غارهای متعدد دیگری در دیگر نقاط استان وجود دارد که هنوز کشف نشده است.
وی افزود: ما نقطه به نقطه مازندران به ویژه در غرب استان تاریخی طبیعی زیادی داریم ولی این همه آثار و تاریخ و این همه آثار طبیعی بعد درآمد گردشگری ایران و منطقه صفر است که جای تامل و تاسف است.
وی خاطرنشان کرد: این استان شمالی از نظر جاذبه های گردشگری الماس دارد اما دریغ دریغ که از آنها اندکی برای رونق صنعت گردشگری منطقه بهره برداری نمی شود، پس چه زمانی باید برای رفع چالش های برون رفت این حوزه تدابیر علمی اتخاذ کرد تا میراث تاریخ طبیعی منطقه به نحو احسن شناسانده شود.
این استاد دانشگاه تصریح کرد : یکی از سایت های تاریخ طبیعی جنگل خشکه داران تنکابن است که بزرگترین سایت تاریخ طبیعی کاسپین و هیرکانی است، دانشگاه تهران در جنگل خشگه داران یک مرکز تحقیقاتی دارد که داده های زمین شناسی و گونه های جانوری و گیاهی منطقه را بررسی می کند.
وی جنگل های دالخانی و صفاورد رامسر، غار دانیال سلمانشهر، جنگل سی سرا عباس آباد، و جنگل های دو و سه هزار تنکابن را از جمله تاریخ میراث طبیعی غرب مازندران برشمرد و یادآور شد: در غرب مازندران شمار زیادی از میراث تاریخ طبیعی وجود دارد که بسیاری از آن ها شناسانده نشده است.
استان مازندران سالانه پذیرای افزون بر ۳۰ میلیون نفر مسافر و گردشگری داخلی و خارجی است.